Brussel wordt net zoals de andere gewesten van het land geconfronteerd met de vergrijzing van zijn huisartsen. Daar komt nog bij dat we te maken hebben met een groeiende bevolking met sociodemografische kenmerken die een grote invloed kunnen hebben op de nood aan en het aanbod van eerstelijnsgezondheidszorg.

De Brusselse situatie is dus niet te vergelijken met de Vlaamse of de Waalse situatie. Ze wordt gekenmerkt door: een grote bevolkingstoename; een jonge bevolking; het feit dat een groot deel van de bevolking zich in een kwetsbare of kansarme situatie bevindt; het feit dat een groot deel van de bevolking een buitenlandse nationaliteit heeft; het feit dat het vastgoed duur is. Bepaalde zaken kunnen bovendien moeilijk in cijfers gegoten worden, zoals het grote aantal kotstudenten, toeristen etc., die ook medische zorg nodig kunnen hebben.

In het Brussel Gewest stellen we ten slotte een ondergebruik vast van de eerstelijnsgezondheidszorg, aangezien meer dan 34% van de Brusselaars geen vaste huisarts heeft, tegenover slechts 17% in Vlaanderen en in Wallonië.

Uitgaande van die vaststellingen leek het vanzelfsprekend om een systeem te ontwikkelen om te stimuleren dat huisartsen zich in Brussel zelf komen vestigen.

Eerst moest echter de methode verfijnd worden om zones te bepalen waar er tekorten zijn. Er moest dus een preciezere evaluatie uitgevoerd worden voor stimulerende maatregelen werden ingevoerd om voor een betere spreiding van de huisartsen in het Brussels Gewest te zorgen.

Dat is de doelstelling van de studie ‘Huisartsen in het Brussels Gewest: wie zijn ze, waar houden ze praktijk, en waar zijn er mogelijke tekorten?’ van het Observatorium voor Gezondheid en Welzijn.

De studie

Het bijzondere aan deze studie is dat er niet gewoon een overzicht wordt gemaakt van het aanbod, maar dat dat aanbod vergeleken wordt met de zorgbehoeften van de Brusselse bevolking per wijk. De doelstelling bestaat er niet in enkel de federale norm van negen artsen per 10.000 bewoners te gebruiken om te bepalen of er al dan niet een tekort is, maar ook te bepalen welke wijken op basis van hun leeftijdsstructuur of socio-economische (meer sociale kwetsbaarheid) structuur meer nood aan huisartsen hebben.

In totaal waren er in 2017 1.468 huisartsen actief in het Brussels Gewest. Dat komt neer op ongeveer een huisarts per 812 inwoners en 1,23 huisartsen per 1.000 inwoners. Indien we enkel naar de huisartsen jonger dan 70 jaar kijken, bedraagt het aantal 1,17 huisartsen per 1.000 inwoners. Bijna een op drie huisartsen is tussen 55 en 64 jaar oud. Dat betekent dat een grote groep huisartsen met pensioen gaat in de komende tien jaar. Momenteel werkt ongeveer de helft (49%) van de Brusselse huisartsen in een groepspraktijk.

Is er een tekort aan huisartsen in Brussel?

Nog niet, maar het zit er wel aan te komen. Momenteel bepalen we in welke wijken zo’n tekort duidelijk nakend is.

Deze studie van het observatorium toont – door de grote diversiteit op het vlak van zorgbehoefte in Brusselse wijken – aan dat een nationale planning met huisartsenquota zonder dialoog met de deelstaten volstrekt zinloos is.

De studie sterkt ons dus in de overtuiging dat het noodzakelijk is dit onderwerp opnieuw aan te kaarten met de federale overheid en constructief samen te werken.

Hoe kunnen we huisartsen naar Brussel halen om genoeg vernieuwing te kunnen garanderen en om hen ertoe aan te zetten hier te blijven?

We moeten blijvend maatregelen stimuleren die jonge artsen kunnen aantrekken naar heel het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Er zijn wel nuances nodig, op grond van in welke wijken er al dan niet een tekort is of waar de populatie huisartsen al dan niet vergrijst.

De huidige Impulseo-premies zijn een goed hulpmiddel, voornamelijk voor wat betreft secretariaatskosten. Het aantal aanvragen voor die premies neemt toe. We moeten dus nadenken over de bestendiging van de maatregelen om tussen te komen in administratiekosten van huisartsenpraktijken.

We moeten echter ook andere maatregelen in het leven roepen om in te spelen op de behoeften met betrekking tot aangepaste lokalen, locatie of steun op het vlak van de economische bedrijvigheid van de praktijk.

Behalve op aantrekkingsmaatregelen op het vlak van huisartsengeneeskunde moeten we ons ook toespitsen op een betere promotie van de rol en het belang van huisartsen in de gezondheidszorg bij de Brusselse bevolking. De Brusselse bevolking zal evolueren naar nog meer kwetsbare personen in complexe situaties voor wie een huisarts centraal hoort te staan.

---

Meer informatie.

Lees de studie of in korte versie.